Enerji Yöneticisi Nedir?
Endüstriyel işletmelerde ve kamu binalarda enerji yönetimi(enerji tüketen sistemlerin idaresi, yönetimi ve organizasyonu) ile ilgili faaliyetleri yerine getirmesinden yönetim adına sorumlu ve enerji yönetici sertifikası olan kişilere Enerji Yöneticisi denir.
Enerji Yöneticisi ile İlgili Mevzuatlar
Enerji Verimliliği Kanunu (18.04.2007 tarihli ve 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu)
- Enerji Kaynaklarının Ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik (27.10.2011 tarihli ve 28097 sayılı Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlık Yönetmeliği)
Enerji Yöneticisinin Görevleri Nelerdir?
Enerji Yöneticisinin genel olarak görevleri aşıdaki gibi sıralanabilir.
- Yakma sistemlerinde yanma kontrolü ve optimizasyonu ile yakıtların verimli yakılması,
- Isıtma, soğutma, iklimlendirme ve ısı transferinde en yüksek verimin elde edilmesi,
- Sıcak ve soğuk yüzeylerde ısı yalıtımının standartlara uygun olarak yapılması, ısı üreten, dağıtan ve kullanan tüm ünitelerin yalıtılarak istenmeyen ısı kayıplarının veya kazançlarının en aza indirilmesi,
- Atık ısı geri kazanımı,
- Isının işe dönüştürülmesinde verimliliğin arttırılması,
- Elektrik tüketiminde kayıpların önlenmesi,
- Elektrik enerjisinin mekanik enerjiye veya ısıya dönüşümünde verimliliğin artırılması,
- Otomatik kontrol uygulamaları ile insan faktörünün en aza indirilmesi,
- Kesintisiz enerji arzı sağlayacak girdilerin seçimine dikkat edilmesi,
- Makinaların enerji verimliliği yüksek olan teknolojiler arasından, standardizasyon ve kalite güvenlik sisteminin gereklerine dikkat edilerek seçilmesi,
- İstenmeyen ısı kayıpları veya ısı kazançları en alt düzeyde olacak şekilde projelendirilmesi ve uygulamanın projeye uygun olarak gerçekleştirilmesinin sağlanması,
- İnşaat ve montaj aşamasında enerji verimliliği ile ilgili ölçüm cihazlarının temin ve monte edilmesi,
- Yenilenebilir enerji, ısı pompası ve kojenerasyon uygulamalarının analiz edilmesi,
- Aydınlatmada yüksek verimli armatür ve lambaların, elektronik balastların, aydınlatma kontrol sistemlerinin kullanılması ve gün ışığından daha fazla yararlanılması,
- Enerji tüketen veya dönüştüren ekipmanlar için ilgili mevzuat kapsamında tanımlanan asgari verimlilik kriterlerinin sağlanması,
- Camlama da düşük yayınımlı ısı kontrol kaplamalı çift cam sistemlerinin kullanılması gibi işlemleri gerçekleştirir
Kimler Enerji Yöneticisi Olabilir?
Mühendislik veya teknik eğitim fakültelerinin;
- Makine,
- Elektrik,
- Elektrik-Elektronik
Bölümü lisans mezunları Enerji Yöneticisi olabilir.
İstisnai olarak, Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Savunma Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı bünyesinde görev yapan personellerin ilgili bölümlerden mezun bulunmaması durumunda, mühendislik programına yakın herhangi bir lisans mezunu Enerji Yöneticisi eğitimlerine katılabilir.
Enerji Yöneticisi Nasıl Olunur?
İlgili bakanlık tarafından yetkilendirilmiş üniversiteler, meslek odaları veya şirketler tarafından açılan Enerji Yöneticiliği Sertifika programına katılmak ve bu sertifika programı neticesinde ocak ve temmuz aylarında olmak üzere merkezi olarak yapılacak sınavda başarılı(70/100) olanlara Enerji Yöneticisi Sertifikası verilir.
Ayrıca, Genel Müdürlüğün enerji yöneticisi eğitimi ve etüt çalışmalarını yürüten birimlerinde en az iki yıl görev yapan ve bu çalışmalarda fiilen görev aldığını belgeleyen personeline, başkaca bir koşul aranmaksızın enerji yöneticisi sertifikası verilir.
Enerji Yöneticisinin Çalışma Olanakları
Enerji Yönetici Sertifikasına sahip kişiler Şuralarda görev yapabilir.
- OSB bölgelerindeki endüstriyel işletmeler,
- Organize Sanayi Bölgesi Enerji Yönetim Birimi,
- Tüm endüstriyel işletmeler,
- Üretim Entegre Tesisleri,
- Özel Hastaneler,
- Fabrikalar,
- Özel Eğitim Kurumları,
- Kamu kurumları,
- Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketleri,
Enerji Yöneticisi Çalıştırma Zorunluluğu
Aşağıdaki şartları sağlayan işletmeler/kurumlar Enerji Yöneticisi görevlendirmesi zorunludur.
- Endüstriyel İşletmelerde;
- Yıllık enerji tüketimi 1.000 Ton Eşdeğer Petrol (TEP) ve üzeri olan işletmeler (1 TEP =10.000.000 kCal))
- OSB bölgelerinde en az 50 işletme bulunan 1.000 TEP’ten daha az enerji tüketimi bulunan endüstriyel işletmelere hizmet vermek üzere enerji yönetim birimi kurulur.
- Kamu alanı dışında kalan Endüstriyel İşletmeler;
- Yıllık toplam enerji tüketimleri 50.000 TEP ve üzeri olan işletmelerde enerji yönetim birimi kurulur,
- Ticari ve Hizmet Binalarda;
- Toplam inşaat alanı en az 20.000 m2 veya yıllık enerji tüketimi 500 TEP olan
- Kamu Binalarında;
- Toplam inşaat alanı en az 10.000 m2 veya yıllık enerji tüketimi 250 TEP ve üzeri olan
- Enerji Üreten İşletmeler;
- 100 MW ve üzerinde kurulu güce sahip elektrik üretim santralleri enerji yöneticisi atamak zorundadır.
Konut (mesken) binalarında Enerji Yöneticisi bulundurma zorunluluğu yoktur.
Enerji Yöneticisi Görevlendirilmeyen İşlemelerde Cezai Yaptırım Var mı?
5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunun 10.(1)-a/8 maddesi gereği;
Endüstriyel işletmeler ve binaların sahipleri veya yönetimleri, Enerji Yöneticisi görevlendirmemeleri durumunda ilgili işletmeye veya yönetime ihtar yapılır. Aykırılığın otuz gün içerisinde giderilmemesi halinde; endüstriyel işletmeye, bina sahibine veya bina yönetimine 20.000 TL idarî para cezası kesilir. Bu miktar yıllara göre değişkenlik göstermektedir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı web sitesinde Enerji Yöneticisi bulundurmama cezası her yıl yayınlanmaktadır.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından:
5627 SAYILI ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNUNUN 10 UNCU MADDESİNE GÖRE 2020 YILINDA UYGULANACAK OLAN İDARİ PARA CEZALARINA İLİŞKİN TEBLİĞ (SIRA NUMARASI: 2020/1)
MADDE 1 – (1) 18/4/2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununun 10 uncu maddesinde düzenlenmiş olan idari para cezaları, 2019 yılı yeniden değerleme oranı olan %22,58 (yirmi iki virgül elli sekiz) oranında artırılarak aşağıdaki tabloda yer aldığı gibi uygulanacaktır.
Enerji Yöneticisi Bulundurmama durumunda İdari Para Cezaları;
Ulusal Enerji Verimliliği Eylem planı kapsamında, verimli enerji kullanımı için Resmi kurumlar, Otel, Avm, Okul ve Fabrikalar için enerji yöneticisi bulundurma zorunluluğuna önem vererek denetlemeler sıklaştırılmıştır. Bu durumda 5627 sayılı enerji verimliliği kanunu gereği şartları sağlayan her kurum yada işletmede bir enerji yöneticisi bulundurmalıdır.
2007 yılında yürürlüğe konulan 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu’nun temel amacı enerjinin etkin kullanılması, israfın önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılması olarak belirlenmiştir.
2010-2023 yılları arasını kapsayan Ulusal İklim Değişikliği Strateji Belgesi kapsamında ise bina, sanayi, ulaştırma ve enerji sektörlerinde enerji verimliliğinin artırılması ve sera gazı salınımlarının azaltılması hedeflenmiştir.
2012-2023 yılları arasını kapsayan Enerji Verimliliği Strateji Belgesi ile de sonuç odaklı hedeflerle desteklenmiş bir politika seti belirlenmesi ve hedeflere ulaşmak için yapılması gereken eylemler planlanmıştır. Ayrıca 2014-2018 dönemini kapsayan Onuncu Kalkınma Planının, (1.14) numaralı “Enerji Verimliliğinin Geliştirilmesi Programı” doğrultusunda plan döneminde alınacak enerji verimliliği önlemleri belirlenmiştir.
Ülkemizin Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planının hayata geçirilmesi, anılan direktif ile de uyum açısından önemli bir adımdır. Diğer taraftan yukarıda özetlenen mevzuat ile bağlantılı olan Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planının hedefleri, 2017 yılında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından hazırlanan Milli Enerji ve Maden Politikası kapsamında da yer almıştır.
Enerji Yöneticisi Sertifikası Alacak Kişilerinden Beklenen Yetkinlikler
- Dünyadaki ve Türkiye’deki birincil enerji kaynakları, ikincil enerji türleri ve arz-talep gelişimleri hakkında bilgi sahibi olmak,
- Enerji tasarrufu ile enerji verimliliği kavramlarını bilmek,
- Enerji tasarruf potansiyelini ve nasıl tahmin edilebileceğini bilmek,
- Sanayi ve endüstriyel işletmelerde, enerji yoğunluğu ve özgül enerji tüketimi kavramlarını, hesaplama yöntemlerini ve trendlerini bilmek,
- Enerji yönetimine ilişkin faaliyetlerin nasıl yürütüleceğini ve raporlanacağını bilmek,
- Enerji kullanan ekipmanların ve sistemlerin teknik özelliklerine, işletme ve bakım usullerine vakıf olmak, bunlardaki enerji kayıplarının ve verimsizliklerin nasıl oluşabileceğini, nasıl önlenebileceğini, nasıl ölçülebileceğini ve ölçümlerin nasıl yorumlanacağını bilmek,
- Isının üretildiği, depolandığı ve taşındığı sistemlerde olabilecek kayıpları, ölçüm yollarını ve yalıtım önlemlerini bilmek,
- Basit önlemlerle tasarruf sağlayabilecek yöntemleri bilmek,
- Verimli üretim proseslerini ve piyasadaki enerji kullanan verimli ürünleri teknik ve ekonomik özellikleri ile tanımak,
- Enerji tasarrufunu sağlayabilecek veya enerji verimliliğini artırabilecek önemli harcama gerektiren önlemler için ön fizibiliteler hazırlayabilmek,
- Etüt ve proje hazırlama metotları hakkında bilgi sahibi olmak.
Enerji Yönetici Olarak Şirket Kuracaklarda Ölçüm İçin Gerekli Şartlar
- Baca Gazı ile ilgili sıcaklık, hız, partikül ve CH4 parametre ölçümlerini yapabilmek,
- Isı/Sıcaklık dağılımlarını görüntülü olarak kaydedebilmek,
- Isı Geçirgenlik katsayısını ölçebilmek,
- Sıvı maddelerde Elektriksel iletkenliği farklı birimlerde ölçebilmek,
- Buharlı sistemlerde buhar kaçaklarının tespitini ve kontrolünü sağlayabilmek,
- Tüm sıcaklık ölçümleri yapabilmek,
- Muhtelif alanlarda ortam sıcaklığı ve nemi ölçebilmek,
- Her türlü kapalı sistem içerisindeki akışkanların akış değerlerini ölçebilmek,
- Yüksek ve düşük basınç değerlerini ölçebilmek,
- Elektrik ile ilgili tüm parametrelerini anlık veya belirli zaman diliminde ölçebilmek,
- Dönerek veya doğrusal olarak hareket eden ekipmanların hız ve devir ölçümlerini yapabilmek,
- Muhtelif alanların aydınlık seviyesini ölçebilmek,
- Muhtelif alanlarda ses ve gürültü ölçümü yapabilmek,
- Uzun süreli ortam değerlerini ölçme ve bu değerleri dijital ortama aktarabilmek
ENERJİ YÖNETİCİSİ HİZMETİ ÖZETLE:
İşletmenin aylık enerji tüketimlerinin ve enerji giderlerinin izlenmesi, analiz edilmesi, sorun halinde iyileştirme önerilerinin yapılması ve uygulama sonuçlarının etkinliğinin ölçülmesi için ayda en az bir kez olmak üzere YEGM(Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü) tarafından yetkilendirilmiş bir Bina Enerji Yöneticisi hizmeti de sağlanacaktır.
KAPSAM: 27 Ekim 2011 tarihli, Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin kullanımında verimliliğin arttırılmasına dair yönetmelik kapsamında görevleri aşağıda tanımlanan hizmeti vermek.
- Tüketim alışkanlıklarının iyileştirilmesine ve israfın önlenmesine yönelik önlemleri ve prosedürleri belirlemek, tanıtımını yapmak ve gerektiğinde eğitim programları düzenlemek,
- Enerji tüketen sistemler, süreçler veya ekipmanlar üzerinde yapılabilecek tadilatları belirlemek ve uygulanmasını koordine etmek,
- Enerji etütlerinin ve VAP’ ların (Verimlilik Artırıcı Proje) hazırlanması ve uygulanması ile ilgili pazar araştırmaları yapmak, anlaşmaları hazırlamak ve uygulamayı kontrol etmek,
- Enerji tüketen ekipmanların verimliliklerini izlemek, bakım ve kalibrasyonlarının zamanında yapılmasını koordine etmek,
- Enerji ihtiyaçlarının ve verimlilik artırıcı uygulamaların plânlarını, bütçe ihtiyaçlarını, fayda ve maliyet analizlerini hazırlamak ve üst yönetime sunmak,
- Enerji tüketimini ve maliyetleri izlemek, değerlendirmek ve periyodik raporlar üretmek,
- Enerji tüketimlerini izlemek için ihtiyaç duyulan sayaç ve ölçüm cihazlarının temin edilmesini ve montajını sağlamak üzere girişimlerde bulunmak,
- Endüstriyel işletmelerde özgül enerji tüketimini, mal üretimi ile enerji tüketimi ilişkisini, enerji maliyetlerini, işletmenin enerji yoğunluğunu izlemek ve bunları iyileştirici öneriler hazırlamak,
- Enerji kompozisyonunun değiştirilmesi ve alternatif yakıt kullanımı ile ilgili imkânları araştırmak, çevrenin korunmasına, emisyonların azaltılmasına ve sınır değerlerin aşılmamasına yönelik önlemleri hazırlayarak bunların uygulamasını koordine etmek,
- Enerji ikmal kesintisi durumunda uygulanmak üzere ve Genel Müdürlük tarafından istenmesi halinde petrol ve doğal gaz kullanımını azaltmak amacıyla alternatif planlar hazırlamak,
- Kanun kapsamında her yıl Mart ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğe verilmesi gerekli bilgileri hazırlamak ve Genel Müdürlüğe gönderilmek üzere yönetime sunmak. https://enverportal.yegm.gov.tr/ web sitesine bilgi gönderimi sağlamak.
Söz konusu hizmet kapsamında dönemsel olarak Enerji Yönetimi Raporu elektronik ortamda gönderilecektir. Sunulan raporda;
- Elektrik ve yakıt tüketimleriniz analiz edilecek,
- Tesis için öngörülen Enerji Verimliliği önerileri sunulacak,
- Tesis tarafından uygulanması düşünülen projeler istenirse Enerji Verimliliği yönünden incelenip Firmanın görüşü bildirilecektir